Cosplay polega na wcielaniu się w postać z mangi, anime lub komiksu. Od pewnego czasu jednak coraz częściej za wzór służą bohaterowie filmów lub gier komputerowych. Postacie powinny być naśladowane w sposób jak najbardziej autentyczny poprzez ich stroje i zachowanie. Nie ma tu kompromisów, jeśli chodzi o przydatność do codziennego użytku czy wygodę, ponieważ strój musi odzwierciedlać postać - i to jak najwierniej i w jak największej ilości aspektów. Tutaj nie tylko buduje się kostiumy z wszelkiego rodzaju elektronicznymi gadżetami, takimi jak oświetlenie, monitory, głośniki czy nawet ruchome kończyny, ale także ćwiczy się choreografię i wzorce ruchowe.
W przeciwieństwie do wielu japońskich scen, które okazują się być jedynie trendami w modzie, za cosplayem stoi subkultura. W Japonii posunęła się ona tak daleko, że sławni cosplayerzy, którzy często zdobywają nagrody za swoje kostiumy na odpowiednich imprezach, sprzedają swoje własne "karty idoli". Są to karty handlowe przedstawiające cosplayerów i ich różne stroje, które fani chętnie podpisują na imprezach.
Na tych imprezach chodzi głównie o rywalizację, o najlepszy lub najdokładniejszy kostium. Ocenia się je w takich kategoriach, jak "podobieństwo do oryginału", "wykonanie stroju", "prezentacja postaci", "popularność wśród publiczności", a nawet "ogólna koncepcja grupy", gdy wraz z innymi cosplayerami naśladujesz całą grupę postaci z danego filmu lub anime. Największe na świecie wydarzenie, "World Cosplay Summit", jest organizowane przez japońską telewizję i przyciąga dziesiątki tysięcy uczestników z całego świata. Podobne wydarzenia rozwijają się także w tym kraju. Na przykład na ComicConach, które odbywają się w Stuttgarcie, organizowane są podobne konkursy. Scena gotycka odczuwa wpływ tego trendu, ponieważ stroje z cosplayu są adoptowane do czarnej sceny przez młodsze pokolenie.